Mekatronik

Mekatronik

Otomatik şanzıman, mekatronik modülü tarafından ayarlanır. Mekatronik modül, hidrolik ünite (hidrolik vites değiştirme ünitesi) ile elektronik modülün kombinasyonudur.
Hidrolik ünite, şanzıman kontrol ünitesinin hidrolik parçasıdır.
Elektronik modülde EGS kontrol ünitesi, seziciler ve şanzıman dahilindeki bağlantılar mevcuttur.

Parça kısa tarifi

Mekatronik modülün aşağıdaki parçalar tanımlanır:

EGS Kontrol ünitesi

EGS kontrol ünitesi vites noktalarına, vites kalitesine, konvertör kilitleme kavramasının açılmasına ve kapanmasına ve ayrıca hidrolik basınca kumanda eder.
EGS kontrol ünitesinin vitesleri takmak için ihtiyaç duyduğu veriler, Powertrain-CAN (PT-CAN) üzerinden EGS kontrol ünitesine aktarılır (örn. enjeksiyon süresi, motor devir sayısı, gaz kelebeği açısı, motor sıcaklığı ve motor müdahalesi). Mekatronik modülündeki EGS kontrol ünitesi manyetik valfleri ve elektronik basınç kontrol valflerini doğrudan kontrol eder.

Hidrolik ünitesi

Hidrolik ünitede, otomatik şanzımanın kavraması hidrolik olarak kumanda edilir.
Şanzıman kontrol ünitesi için hidrolik ünitede aşağıdaki parçalar monte edilmiştir:

• Şanzıman pozisyon şalteri
  
• 2 adet manyetik valf
  
• 6 elektronik basınç kontrol valfi
  
• 1 Şanzıman yağı sıcaklık sezicisi
  
  

Sistem fonksiyonları

Aşağıdaki sistem fonksiyonları tanımlanıyor:

Uyarlamalı şanzıman kumandası

Bugüne kadar olan otomatik şanzımanlarda olduğu gibi, 6 vitesli otomatik şanzımanlarda da konfor programı ile spor programı arasında seçme imkanı vardır.
Adaptif şanzıman kumandası (Elektronik şanzıman kumandasının ana parçası), konfor programı ile spor programının sürüş davranışını sürücü isteğine ve sürüş durumuna uyarlar.

Adaptif şanzıman kumandası her iki programda talep üzerine temel bir karakteristik alandan güç odaklı bir karakteristik alana aşağıdaki şekilde geçer:

• Vites kolu konumu ”D” için konfor programı
  Konfor programında temel olarak çeşitli karakteristik alanlar vardır: örn. ”XE” (extreme economy) ve ”E” (economy) karakteristik alanları. EGS kontrol ünitesi, normal durumda tasarruflu olan ”XE” karakteristik alanını seçer (= Temel karakteristik alan). Özel talepler durumunda (Örn. yük isteği), güç odaklı ”E” karakteristik alanına geçilir. Eğer giriş sinyalleri ”sakin sürüş tarzı” yönünde değişirse, tekrar ekonomik olan ”XE” karakteristik alanına geçilir.
  
• Vites kolu konumu ”M/S”durumunda iken sportif program;
  Sportif program, sportif bir dinamik vites davranışını gerçekleştirir. Sportif programda çeşitli karakteristik alanlar vardır, örn. ”S” temel karakteristik alanı (sportif) ve güç odaklı ”XS” karakteristik alanı (aşırı sportif). Çok dinamik olan sürüş tarzında ”S” temel karakteristik alanından güç odaklı ”XS” karakteristik alanına geçilir.
  

Adaptif şanzıman kumandası, aşağıdaki talepleri dikkate alır:

Sürücü tipine uyarlama

Sürücü tipine uyarlama aşağıdaki değerler üzerinden işler:

• Kick-Fast
  Gaz pedalı hızlı bir şekilde aşağıya bastırıldığı zaman, vites programı buna göre değiştirilir. Bunun için tespit edilen gaz pedalı değeri EGS kontrol ünitesindeki eşik değerleri ile karşılaştırılır. Bu karşılaştırmanın sonucu olarak, mümkün olan her iki programdan birisi teklif edilir (örn. konfor programında ”XE” veya ”E”, spor programında ”S” veya ”XS”).
  
• Viraj algılama
  Viraj algılama, aracın yanal hızlanması üzerine direkt olmayan bir uyarlama ile sürücü tipine tepki gösterir.
  Yanal hızlanma, tercih edilen sürüş dinamiği için direkt olmayan bir bildirim olarak değerlendirilir ve direkt bir vites tepkisine yol açmaz (Virajdaki vites değişiklikleri sürüş dengesini olumsuz etkileyebilir).
  Yanal ivmeleme, tekerlek devir sayısı sezicileri, dönme hızı oranı ve araç hızı sinyalleri üzerinden hesaplanır.
  
• Fren değerlendirmesi
  Fren değerlendirmesi, ”Kick-Fast” değerlendirme yöntemine benzerdir.
  Frenleme gecikmesi tespit edilir ve EGS kontrol ünitesindeki eşik değerler ile karşılaştırılır. Bu karşılaştırmanın sonucu olarak, mümkün olan her iki programdan birisi teklif edilir (örn. konfor programında ”XE” veya ”E”, spor programında ”S” veya ”XS”).
  

Sürücü tipine uyarlama, sabit duran aracın her sürüş başlangıcında yeniden başlatılır.

Yokuş yukarı sürüş ve römork ile sürüş

Bu fonksiyon, gerçek araç hızlanmasının itibari değer ile karşılaştırılması temeline dayanır. Motorun güncel işletme durumunu dikkate alarak, normal yükü olan bir sürüş durumunda düz yoldaki hızlanma tahmin edilir. Gerçek ivmelenme belirgin bir şekilde teorik değerlerin altında bulunuyorsa o zaman ”Yokuş yukarı ve römork ile çalıştırma fonksiyonu” etkin olur.
Bununla ilgili vites değiştirme karakteristiğinin tasarımı yüksek devirli sürüş tarzına izin verir. İstenmeyen vites büyütmeler ve sık olan vites büyütme ve küçültmeler durdurulur veya kuvvetli olarak bastırılır.

Yokuş aşağı sürüş

EGS kontrol ünitesi bir yokuş aşağı sürüş algıladığı zaman, sürüş hızının bir artması durumunda bir sonraki düşük vitese geçer. Böylece motorun frenleme etkisi kuvvetlenir. Motor devir sayısı bir sonraki düşük vitesin en yüksek devir sayısının altında olduğunda, ancak o zaman bir vites küçültme olur.
EGS kontrol ünitesi, yokuş aşağı sürüşünü boğaz kelebeği potansiyometresinden (yük), tekerlek devir sayısı sezicilerinden (sürüş hızı) ve fren ışığı şalterinden (fren işletmesi) gelen sinyaller ile algılar.

Fren gecikmesi ve otomatik vites büyütme

Aracı geciktirmek için ayak gaz pedalından çekilir ve gerekirse frene basılır. Gazdan çekme işlemi, karakteristik alana göre bir vites büyütmeyi devreye sokmalıydı. Motor freni etkisinin yararını engellediğinden, bu vites değiştirmeler frenlemelerle bağlantılı olarak anlamlı olmaz.

Frenleme, sıklıkla gaz pedalının hızla geri alınmasıyla sıfır konumunda okunur. Eğer böyle bir hareket algılanırsa, gaz pedalı sıfır konumunda olduğu ve araç motor freni konumunda bulunduğu sürece, bir vites büyütülür.

Kış programı (Sadece vites kolu konumu ”D” iken)

Düşük hızlanma durumunda tahrik tekerlekleri hali hazırda kayma yapıyorsa, kış programı otomatik olarak devreye girer. Kış programı, 1. vitesin reddi ile daha iyi traksiyon sağlar. Erken yüksek vitese takma ile yük değişiminde reaksiyonlar azaltılır. Tekerlekler yüksek giriş torku durumunda birkaç saniye kaymadığı zaman, kış programı tekrar devreden çıkar.

Üst üste binme kontrolü

Üst üste binme kontrolü, aşağıdaki gibi yumuşak bir vites davranışı sağlar: Üst üste binme kontrolü durumunda, birçok lamelli kavramalar aynı anda kullanımdadır. Böylece devredeki lamelli kavramadaki basınç düşer ve aynı anda devreye girecek olan kavramada basınç yükselir. Basınç düşmesi veya yükselmesi, senkron bir devir sayısına ulaşılıncaya kadar devam eder. Bundan sonra devreye girecek olan lamelli kavramanın hidrolik basıncı tam olarak yükseltilebilir. Kesişme kumandası, 1. vitesten 6. vitese kadar veya 6. vitesten 1. vitese kadardır.

Marş motoru kilidi

Motorun başlatılması sadece ”P” veya ”N” vites kolu konumlarında mümkündür.

• E83
  EWS (elektronik çalıştırma engeli), çalıştırma için EGS'den (Elektronik şanzıman kontrolü) gelen aşağıdaki sinyalleri değerlendirir:
  
  • Vites kolu konumu ”P” veya ”N” sinyal olarak direkt kablo üzerinden
    
    

• E81, E87, E90, E91, E92, E93
  CAS (Araç Erişim Sistemi) sistemi, çalıştırma için EGS'den (Elektronik şanzıman kontrolü) gelen aşağıdaki sinyalleri değerlendirir:
  
  • Vites kolu konumu ”P” veya ”N” CAN mesajı olarak Powertrain-CAN üzerinden
    
  • Vites kolu konumu ”P” veya ”N” sinyal olarak direkt kablo üzerinden
    
  Prensip olarak CAN mesajı kullanılır. Eğer bu hatalı veya geçersiz ise direkt hattan sinyale geçiş yapılır.
  
  

Motor ısınma programı

Belirli bir motor sıcaklığının altındaki her motor çalışmasından sonra, motor ısınma programı çağrılır. Isınma programında, otomatik şanzıman belirli bir sıcaklığa kadar XE veya XS karakteristik performans alanında kalır. Vitesler, yüksek devirlerde değişir. Böylece motor ve katalitik konvertör, çalışma sıcaklığına daha hızlı ulaşır.
Belirli bir şanzıman yağı sıcaklığına kadar konvertör kilitleme kavraması ayarlanmaz veya kapanmaz.

Motor müdahalesi

Vites değiştirme işlemi sırasında, EGS kontrol ünitesi sinyaller üzerinden DME (Dijital motor elektroniği)'yi veya DDE (Dijital dizel elektroniği)'yi etkiler.
DME, birkaç mili saniye için ateşleme açısını geri çeker.
DDE, birkaç mili saniye için enjeksiyon süresini kısaltarak yakıt miktarını azaltır.
Bu önlemler sonucunda motor torku kısa süreli olarak azaltılır, vites kalitesi iyileştirilir, şanzımanın yükü azaltılır ve vites süresi kısaltılır.

Geriye doğru vitese takmaya karşı vites kilidi

Bir vites kilidi, motor devir sayısı bir sonraki düşük vitesin en yüksek devir sayısının altında oluncaya kadar, daha düşük bir vitese takılmayı engeller. Motor devir sayısı sinyali, DME/DDE'den EGS kontrol ünitesine aktarılır.
Vites kilidi, motordaki ve şanzımandaki hasarları önler.

Geri vites kilidi

Geri vites kilidi, elektronik olarak kontrol edilerek 8 km/h üzerindeki ileri sürüşlerde geri vitese takılma işlemini kilitler. Öngörülen hızın aşılması durumunda, ilgili manyetik valfler devreye sokulmaz. Böylece geri vitese ait lamelli kavramaların dolumu engellenir.

Yazım hatası, yanlışlıklar ve teknik değişiklikler saklıdır.